از لحاظ سیستم تهویه پارکینگ ، پارکینگ ها به دو دسته باز و بسته تقسیم بندی می گردند. حتی پارکینگ هایی که بالای سطح زمین قرار دارند اگر سیستم تهویه طبیعی نامناسبی داشته باشند به عنوان پارکینگ بسته تلقی می گردند.
پارکینگ باز شامل پارکینگ های غیر مسقف و یا پارکینگ هایی است که به اندازه کافی سطح باز دارند که سیستم تهویه پارکینگ به صورت طبیعی صورت پذیرد. برای اینکه پارکینگ باز تلقی شود الزاماتی نیاز است وقوانین هر کشور در این زمینه ممکن است متفاوت باشد. مثلا در ایران پارکینگ باز اینگونه تعریف شده است : پارکینگ باز به انواعی از پارکینگ گفته می شود که به ازاء هر متر از محیط کل 0.4 مترمربع مساحت بازشو داشته و حداقل در 40 درصد طول محیط یا به صورت مساوی در دو ضلع مقابل پارکینگ توزیع شده باشند. برای کسب اطلاع بیشتر می توانید به مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مراجعه کنید.
بر طبق قانون سوم مقرارت ملی ساختمان هر پارکینگی که باز نباشد جهت تخلیه پارکینگ بسته در نظر گرفته می شود.
در حال حاضر چهار شیوه تهویه در پارکینگ ها مورد استفاده قرار میگیرد.
این گونه سیستم تهویه پارکینگ توسط باد و یا تغیرات دمایی در پارکینگ های باز مورد استفاده قرار می گیرد.
در شیوه هوای تازه به شیوه طبیعی وارد پارکینگ شده و صورت مکانیکی خارج می گردد. برعکس این مورد نیز ممکن است. بدین صورت که هوا به وسیله مکانیکی وارد شده و به شیوه طبیعی به خاطر اختلاف فشار خارج گردد. در این شیوه به صورت عمومی به کانال نیازی نیست.
این شیوه معمولا برای تهویه پارکینگ بسته به کار می رود. در این شیوه از ترکیب فن های هوای تازه و اگزاست استفاده می شود و از سیستم کانال کشی استفاده نمی گردد.
از این نوع از سیستم های تخلیه دود در پارکینگ های بسته استفاده می شود. این سیستم شامل هر دو فن هوای تازه، فن تخلیه دود به همراه ترکیبی از سیستم های کانال کشی مورد استفاده قرار می گیرد
با وجود رایج تر بودن این سیستم ها در تخلیه دود و سیستم تهویه پارکینگ، در به کارگیری این شیوه معمولا مشکلاتی بر سر راه قرار دارد.
به عنوان مثال:
به منظور فائق آمدن بر این مشکلات رایج، یکی از شیوه های مدرن و بهینه سیستم تهویه پارکینگ استفاده از جت فن ها و یا سیستم های تهویه پارکینگ بدون کانال می باشد.
تخلیه و کنترل حرارت و دود ناشی از حریق
تهویه گازهای سمی ناشی از کارکرد موتور خودروها و اگزوز وسایل نقلیه
سیستم تهویه پارکینگ با توجه به نوع پارکینگ و اندازه آن انتخاب می‌شود.
به دلیل این که در پارکینگ های بسته یا نیمه باز امکان تخلیه هوا به صورت طبیعی وجود ندارد، عملیات ورود هوای تازه و خروج هوای آلوده و ایجاد جریان ما بین این دو نقطه به کمک جت فن انجام می‌شود.
سیستم کانال کشی در پارکینگ‌ها اغلب سیستم‌هایی جاگیر هستند و شکل نازیبایی ایجاد می‌کند، در بعضی از پارکینگ ها حجم کانال های تخلیه زیاد است و برای این که فضای بیشتری برای قرار گرفتن کانال‌ها ایجاد شود طراح مجبور به افزایش ارتفاع سقف پارکینگ می‌شود.
• سیستم نوین تهویه پارکینگ از فنهای تامین و تخلیه هوا و جت فنهای پارکینگی استفاده می‌کند. این سیستم باعث حذف کانال کشی تخلیه هوای پارکینگ شده و تهویه پارکینگ را با دقت بیشتری انجام می‌دهد. علاوه بر این تا حد زیادی باعث صرفه جویی در مصرف برق می‌شود. در این سیستم با حذف کامل کانال کشی فضای بیشتری برای سایر تجهیزات ایجاد شده است و به این ترتیب در طبقات امکان جاگذاری تعداد بیشتری خودرو وجود دارد. همین طور هزینه‌های مربوط به سقف کاذب در نقاط کانال کشی کاهش پیدا می‌کند.
• جت فن‌ها با وجود سایز کوچک، عملکرد هماهنگی دارند و می‌توانند جریان هوا را به خوبی در فضای پارکینگ ایجاد کنند و هوا را از منبع تغذیه به منبع تخلیه برسانند. در این سیستم‌ها، فنهای تخلیه دود (اگزاست فن) و تزریق هوای تازه (ساپلای فن) و لوازم جانبی آن (سایلنسر) قابل نصب در شفت، پشت بام، اتاق فن و… هستند.
• در صورتی که طبقات مختلف از فنهای مشترک استفاده کنند، هوای تزریق شده و تخلیه شده با استفاده از دمپرهای موتوری به میزان تعریف شده‌ای تنظیم می‌شود. به این ترتیب جت فن‌ها با همگن کردن هوای پارکینگ باعث تهویه مناسب در کل فضای پارکینگ می‌شوند.
جت فن نوعی فن است که هوای تازه را به صورت کامل به تمام بخش های پارکینگ می‌رساند و همین طور هوای آلوده به منو اکسید کربن را به خارج از پارکینگ هدایت می‌کند.
در شرایطی که نیاز به هوادهی زیاد در فضای محدود است مانند پارکینگ ها و تونل‌ها، جت فن‌ها بهترین گزینه هستند. پرتاب هوا و ایجاد یک فضای حرکتی برای جریان هوا قابلیت دیگر جت فن‌ها است که در مواری مانند نیاز به سرعت بالای جریان هوا می‌توان از این خاصیت جت فن‌ها استفاده کرد.
موتورها که بخش محرک سیستم جت فن‌ها هستند، وظیفه چرخش پروانه اصلی را به عهده دارند. موتور جت فن‌ها دارای کیفیت بالایی است. همین طور توانایی بالایی در زمینه تحمل بار مداوم، گرما و شرایط محیطی خاص دارد. موتور جت فن‌ها یکی از دلایل اصلی قیمت بالای سیستم جت فن‌ها است.
پروانه وظیفه تامین جریان هوای مورد نیاز را به عهده دارد.
بدنه جت فن‌ها به عنوان شاسی نگه دارنده تجهیزات و همچنین محافظ کلیه قطعات نقش اساسی را ایفا می‌کند. ورودی و خروجی برخی از جت فن‌ها بسته به نوعشان قابلیت تغییر زاویه دارد که این تغییر زاویه امکان تهویه مناسب را در شرایط مختلف اقلیمی فراهم می‌کند.
فضای پارکینگ به چند ناحیه تقسیم شده است و جت فن ها و دیگر تجهیزات مورد نیاز سیستم به شکلی طراحی و چیده شده‌اند که در موقع بروز آتش سوزی، سیستم اجازه خروج دود از ناحیه حادثه دیده را نمی‌دهد و دود از طریق مجاری از پیش تعیین شده، به خارج هدایت می‌شود. جت فن به کمک چرخش دود باعث خنک شدن نسبی فضای درگیر در آتش سوزی می شود و در نتیجه صدمات وارده به ساختمان کاهش پیدا می‌کند.
یکی از مهم‌ترین کارکردهای جت فن حذف کانال در فضای پارکینگ است که خود مزایای زیادی دارد از جمله :
برای اینکه بتوانیم به نتایج دقیقی در طراحی سیستم تخلیه دود پارکینگ به وسیله جت فن برسیم نیاز است شرایط پارکینگ به دقت بررسی شود.
شاید لازم باشد تعدادی از فن‌ها را از مدار خارج شوند و یا گروهی دیگر از فن‌ها به مدار اضافه شوند. در مواردی هم نیاز به تغییر جهت گیری فن‌ها است. برای هر پارکینگ باید متناسب با شرایط یک سیستم تخلیه مناسب طراحی کرد.
با توجه به هندسه پارکینگ ها، شناسایی نقاط ورود هوای تازه و نقاط تخلیه هوا بسیار مهم است به صورتی که مسیر حرکت هوا، هماهنگ با مسیر هوای طبیعی باشد و هوا در طول پارکینگ به طور موثر به حرکت درآید و تا نقطه خروج هدایت شود. برای طراحی بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشیم:
برای سیستم با جریان خطی بهتر است نقاط ورود هوای تازه و نقاط تخلیه هوا به صورت طولی درون پارکینگ قرار بگیرند.
نقاط ورود هوای تازه باید شامل رمپ های دسترسی به بیرون باشند.
طراحی سیستم تخلیه نباید با مسیر جریان هوای طبیعی در تعارض باشد.
برای به دست آوردن تعداد جت فن ها، به طور تقریبی و در شرایط نرمال برای هر نفر 100 متر مربع از کف پارکینگ باید حداقل 5 نیوتون تراست در نظر بگیریم. البته توجه داشته باشید که استفاده از تعداد جت فن کمتر با تراست بالاتر مقرون به صرفه تر از استفاده از تعداد بیشتر جت فن با تراست کمتر است.
جت فن ها بایستی در ارتفاعی نصب شوند که فاصله عمودی کافی تا کف پارکینگ وجود داشته و حداکثر انعطاف پذیری در طراحی آن ها مد نظر قرار گرفته شده باشد.
در صورتی که مجبور به نصب جت فن‌ها در مقابل تیرها و یا هر مانع دیگری باشیم باید جت فن‌ها در یک فاصله کافی از آن‌ها قرار بگیرند. معمولا فاصله‌ای برابر با 8 برابر ارتفاع موانع کافی است.
موقعیت جت فن‌ها نسبت به تجهیزات مکانیکی و دیگر اجزا مانند اسپرینکلر، لوله‌ها، تابلوها و … باید به صورتی باشد که این تجهیزات در خارج از محدوده الگوی جریان خروجی جت فن‌ها قرار بگیرند.
فن‌ها باید حداکثر در فواصلی از هم نصب شوند که سرعت هوای پرتابی از یک جت فن، هنگام ورود به جت فن بعدی کمتر از 2/0 متر بر ثانیه نشود. همچنین فاصله مناسب به گونه ای در نظر گرفته می‌شود که سرعت هوای اغلب مناطق تهویه بزرگتر از 1متر بر ثانیه باشد.
سیستم‌های تخلیه پارکینگ به دو صورت می‌توانند در زمان آتش سوزی و پس از آن عمل کنند:
پس از اینکه اطفاء حریق توسط آتش نشان با محصولات حریق به صورت کامل انجام شد، سیستم تخلیه هوا شروع به کار کرده و دود را تخلیه می‌کند.
به محض تشخیص آتش سوزی توسط حسگرهای این سیستم کل سیستم خاموش شده و مانع ترکیب دود جمع شده در نزدیک سقف با سایر لایه های هوایی می شود.
دمپرهایی که در نقاط مختلف پارکینگ نصب شده اند با توجه به سیاست سازمان آتش نشانی باز یا بسته هستند. آتش نشان می‌توانند در صورت لزوم به صورت دستی جت فن های سیستم را راه اندازی و استفاده کنند.
این سیستم بیشتر برای پارکینگ ساختمان هایی که استفاده خاصی ندارند و بعد اقتصادی اهمیت بیشتری دارد پیشنهاد می‌شود.
در زمان آتش سوزی دود تمام ساختمان فرا میگیرد و افراد نمی توانند راه‌های فرار را تشخیص دهند. این سیستم کنترل دود به محض تشخیص آتش سوزی کل سیستم را ظرف مدت3 الی 5 دقیقه خاموش می کند تا از پخش شدن دود جلوگیری شود به این ترتیب حاضران می توانند راحت‌تر راه های خروج را پیدا کرده و از پارکینگ خارج شوند.
پس از این زمان کوتاه سیستم با تمام توان شروع به کار می کند. سیستم طوری برنامه ریزی شده که محیط پارکینگ را به بخش های مختلف تقسیم می‌کند و تلاش می کند تا تنها یک بخش آلوده به دود باشد و بخش های دیگر تمیز بمانند.
یکی از معایب این سیستم این است که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و استفاده از آن در ساختمان های خاص مانند برج های بلند، خزانه بانک‌ها، موزه‌ها و ساختمان های مهم سیاسی و توصیه می شود.
ادامه و قسمت بعدی